KONTU TRISTE BAT
Titulua: Simplicissimus.
Egilea: Patxo Telleria.
Argitaletxea: Susa + EHAZE (Ganbila bilduma)
Kritika: Berria, 2020-01-12 .
Susa argitaletxeak estreinatu berri duen Ganbila saila euskarazko teatro-liburuak argitaratzera bideratu da. Azken denboraldian jardun hori gurean ia ezdeusa izan dela esango nuke, eta eskertzekoa da editorialak apustu ausarta egitea antzerkigintzaren alorrean. Argitaletxeak azkenaldian irekitako saiakeraren eta poesiagintzaren nahiz testu feministen bidea jarraitzen du horrela. Saila EHAZE Euskal Herriko Antzerkizale Elkarteak babestua da, eta urtero sei bat zenbaki argitaratzeko asmoa duela jakinarazi du Susak; beraz, sekzioak bere ibilbideari babesean ekin diola dirudi.
Simplicissimus izenburua duen testua izan da sailean publikatu den bigarren lana. Joan den urtearen amaieran eman zen argitara Patxo Telleria gidoilari, zuzendari eta aktorearen lana, eta duela hilabete batzuk estreinatu zen taula gainean, Tartean Teatroa konpainiaren eskutik. Hortaz, lana euskal antzerkigilerik ezagunenetako baten artefaktu aktuala dugu; berau sailean elkarrekin publikatu diren gainerako lanekin konparatuz, editorialaren xedearen berri izan dezakegu: euskarazko antzerkigintza garaikideko testu esanguratsuak ezagutzera ematea.
Simplicissimus, zehazki, antzerkigile bilbotarrak konposatutako euskarazko kabaret bat da, zeinetan Alemaniako Hirugarren Reicharen garaian famatu izandako Berlingo hiru komedianteren bizipena kontatzen (kantatzen?) den. Horrela, Telleriak adierazpen askatasunaren bueltan harilkatutako disertazioa taularatzen du.
Antzerkia eramateko era da gehien erakarri duena irakurle hau. Hiru plano nagusik banatzen dute narrazioa: batetik, hiru lagunen kontakizun dramatizatua egiten duten dialogoak daude; bestetik, alegoria gisa garatzen dira hiru komedianteen istorio horiek; eta, azkenik, tartekatuta agertzen dira istorioaren alegoria osatzeko egileak konposatutako kantu kabareteskoak. Pertsonaien polifonia hori da erakargarria, ikuspuntu estetikotik; Telleriak hitz-jokoak baliatzen baititu umore absurdoa eta sarkastikoa lortzeko. Akotazio gutxiko lanean, ondo funtzionatzen du ahotsen ugaritasun horrek irakurria izateko testua gorpuzteko tresna gisa.
Emaitza, ondorioz, testu gazi-gozoa da. Umorearen bidez pertsonaia historikoen miseria pertsonala arakatzen du, eta Historiako garai ilun hartako paradoxak era umoretsuan azalaraziz, adierazpen askatasunaren aldarria egiten du. Lana are garratzago bilakatzen da iraganeko gertakariak gaur egunekoengandik gertukoak direla sumatzean.
Liburua osatzen dute Susaren edizio berezietan ohikoak diren hitzaurre eta gibel-solas banak. Lehenean, EHAZEren eskutik datorren atalean, obraren marko teorikoa osatzen da, antzerki piezaren berezitasunak eta interpretazio bidea nabarmenduz; eta Oier Guillanen esku geratu den hitzatzean, berriz, egilearen ibilbidea errepasatzen da, lan honen leku berezia adieraziz.